Publikowane w ostatnich latach wyniki badań pokazują, że umysł i ciało człowieka stanowią nierozłączną całość, a co za tym idzie terapia realizowana w sposób holistyczny ma swoje uzasadnienie. Co ciekawe, interdyscyplinarna opieka nad Pacjentem sprawdza się nie tylko w przypadku kwestii zdrowotnych, ale również w sferze pielęgnacji i troski o nasz wygląd.
Wiele chorób i towarzyszących nam dolegliwości fizycznych ma swoje podłoże psychiczne. Dzisiejszy styl życia, na który składa się m.in.: nadmierny stres, zbyt duże obciążenie emocjonalne sprzyjają zaburzeniom zdrowotnym i odwrotnie – choroby somatyczne mogą wpływać na stan naszej psychiki.
Zrozumienie tak silnego powiazania miedzy psychiką a kondycja zdrowotną pozwoliło naukowcom bliżej przyjrzeć się skórze, jako największemu narządowi naszego organizmu i przeanalizować reakcję na stres i czynniki emocjonalne. Nowe dziedziny medycyny i kosmetologii, które zajmują się badaniem takiego powiązania to odpowiednio psychodermatologia i psychokosmetologia.
Psychodermatologia wyróżnia trzy główne typy zaburzeń:
– zaburzenia psychofizjologiczne – czyli choroby skóry powstałe na skutek działania czynnika emocjonalnego, objawy mogą pojawiać i nasilać się w wyniku przeżywanego stresu;
– zaburzenia psychiczne wtórne dla chorób dermatologicznych – czyli zaburzenia psychiczne, które rozwinęły się w wyniku trwającej, przewlekłej choroby skórnej;
– pierwotne zaburzenia psychiczne z objawami skórnymi – czyli zmiany na skórze, powstałe jako efekt zaburzeń psychicznych.
Przykładowe zaburzenia zaliczane do wymienionych wyżej grup przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1. Podział psychodermatoz [1]
| I Zaburzenia psychofizjologiczne – indukowane lub zaostrzane przez stres:
· Łuszczyca · Wyprysk · Łysienie · Trądzik · Pokrzywka · Świąd · Liszaj płaski · Atopowe zapalenie skóry |
| II Zaburzenia psychiczne wtórne do chorób dermatologicznych:
· Depresja · Zaburzenia lękowe |
| III Pierwotne zaburzenia psychiczne mające manifestację skórną:
· Dysmorfofobia – zaburzone postrzeganie swojego wyglądu · Zadrapania neurotyczne · Zespół natręctw z kompulsywnym myciem rąk |
U wielu Pacjentów choroby skórne wpływają na obniżenie jakości życia, poczucie wstydu, wycofanie społeczne, gorszy nastrój, a nawet depresję. W stanach zaostrzenia objawów Pacjenci często postrzegają chorobę skóry jako źródło cierpienia psychicznego. W takich przypadkach niezwykle ważne jest wspomniane wcześniej podejście holistyczne i interdyscyplinarne, czyli zaproponowanie wsparcia psychicznego, skorzystanie z technik relaksacji np. z masażu, medytacji.
To miejsce gdzie wkracza psychokosmetologia, która skupia się na:
– redukcji stresu i profilaktyce zdrowotnej;
– wspomaganiu terapii dermatologicznych;
– naturalnych, bezinwazyjnych zabiegach pielęgnacyjnych, przeciwstarzeniowych;
– praktyce jogi, medytacji, aromaterapii, akupresury.
Czynniki psychiczne mają bardzo duży wpływ na stan naszej skóry, a także efekty wykonywanych zabiegów kosmetycznych. Stres powoduje, że w organizmie wydziela się szereg hormonów i substancji, które mogą powodować rozwój stanu zapalnego, świąd skóry, a w konsekwencji szybsze starzenie. Griesemer – amerykański profesor, dermatolog i psychiatra, opracował współczynnik wpływu emocji na różne choroby skóry. W tabeli 2 przedstawiono wpływ emocji na pojawienie się poszczególnych chorób dermatologicznych.
Tabela 2. Współczynnik Griesemera – określający wpływ emocji na pojawienie się poszczególnych chorób dermatologicznych [2,3]
| Choroba | Procentowy udział przypadków będących następstwem emocji [%] |
| Nadmierne pocenie się | 100 |
| Zadrapania neurotyczne | 97 |
| Łysienie plackowate | 96 |
| Trądzik różowaty | 94 |
| Świąd | 86 |
| Liszaj płaski | 82 |
| Atopowe zapalenie skóry | 70 |
| Pokrzywka | 68 |
| Łuszczyca | 62 |
| Trądzik | 55 |
| Łojotokowe zapalenie skóry | 41 |
| Opryszczka | 36 |
| Kontaktowe zapalenie skóry | 15 |
| Znamiona barwnikowe | 0 |
Warto pamiętać, zwłaszcza w dzisiejszej dobie, że wiele chorób wymaga holistycznego podejścia i dokładnej analizy. Choroby skóry niejednokrotnie wpływają na psychikę i samopoczucie Pacjenta, jak i odwrotnie stan naszej psychiki może zaburzać kondycję skóry. Wzajemne oddziaływanie i mechanizmy leżące u podstaw opisanych zjawisk, z pewnością wymagają dalszych badań. Niemniej jednak, wydaje się, że uwzględnienie metod niefarmakologicznych niejednokrotnie poprawia skuteczność prowadzonej terapii i sprzyja powrotowi do zdrowia.
Autor:
Dr n. farm. Magdalena Bulska
Ekspert HERLA
Źródło:
- Makowska I, Gmitrowicz A.: Psychodermatologia – pogranicze dermatologii, psychiatrii i psychologii. Psychiatr.Psychol.Klin.2014, 14 (2), 100–105.
- Shenefelt P.D.: Psychodermatological disorders: recognition and treatment. J. Dermatol. 2011; 50: 1309–1322.
- Mojs E.: Choroby skóry w ujęciu psychosomatycznym. Now. Lek. 2010; 79: 483–486.